Patron Szkoły

Polski polityk, marszałek Sejmu i zastępujący Prezydenta RP, działacz ludowy i publicysta, zastępca komisarza cywilnego przy Dowództwie Głównym Służby Zwycięstwu Polski, członek Głównej Rady Politycznej.

Maciej Rataj urodził się 19 lutego 1884 roku w rodzinie rolniczej w podlwowskiej wsi Chłopy jako syn Wojciecha i Józefy primo voto Nowicka. W Chłopach Maciej Rataj ukończył jednoklasową szkołę ludową, a następnie czteroklasową w Komarnie. Później przeniósł się do Lwowa, gdzie uczył się w IV Państwowym Gimnazjum (C.K. VI Gimnazjum) i tam w czerwcu 1904r. zdał egzamin dojrzałości z wyróżnieniem. Już wtedy współpracował z pismem „Przyjaciel Ludu”. Wówczas podjął decyzję o studiowaniu filologii klasycznej na Uniwersytecie Lwowskim. W trakcie studiów prowadził działalność oświatową, kształceniową i polityczną w środowiskach chłopskich. Działał w Kole Towarzystwa Szkoły Ludowej im. Tadeusza Kościuszki i w Bratniej Pomocy. Pod koniec edukacji na Uniwersytecie Lwowskim wszedł w skład Komisji Reprezentacyjnej Związku Młodzieży Postępowej (działali w niej już wówczas m.in. Stanisław Kot i Kazimierz Świtalski). Studia ukończył w 1908r., po czym został nauczycielem gimnazjalnym. W latach 1908 do 1918 uczył języka łacińskiego w C. K. VI Gimnazjum we Lwowie. W 1918r. został nauczycielem w gimnazjum w Zamościu.

W tym czasie trafił w środowisko związane z „Kurierem Lwowskim”. Poznał wówczas i współpracował z działaczami Polskiego Stronnictwa Ludowego. W 1909r. wziął ślub z Bolesławą Wiczyńską. Trudna sytuacja materialna zmusiła go wkrótce potem do przyjęcia oferty pracy jako prywatny nauczyciel. W 1913r. doszło do rozłamu w ruchu ludowym, a Maciej Rataj w 1914r. przystąpił do PSL „Piast”. Pięć lat później przyjechał do Zamościa, gdzie został nauczycielem filologii klasycznej w lokalnej szkole.

Z jego inicjatywy została tam założona „Gazeta Zamojska”. W okolicach Zamościa nie były wówczas wykształcone struktury PSL „Piast”. Silne było natomiast PSL „Wyzwolenie” i Polska Organizacja Wojskowa. Rataj wstąpił więc w 1918r. do tego pierwszego stronnictwa. W tym czasie był jednym z najbardziej aktywnych działaczy niepodległościowych w tym regionie. W 1918r. zorganizował m.in. wielką demonstrację patriotyczną. Zwróciło to uwagę Stanisława Thugutta, Ministra Spraw Wewnętrznych w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej, który przysłał mu nominację na komisarza rządowego na powiat biłgorajski. Rataj nie przyjął tej propozycji, tłumacząc się nieprzygotowaniem do tak odpowiedzialnej funkcji.

W 1919r. w Zamościu odbył się zjazd delegatów okręgu zamojskiego, który miał wyłonić kandydatów PSL „Wyzwolenie” na posłów do Sejmu Ustawodawczego. Podczas tego wydarzenia udało mu się otrzymać nominację. Wkrótce potem został posłem. Po ukonstytuowaniu się izby, został wiceprezesem Komisji Konstytucyjnej, mając swój wkład w uchwalenie konstytucji marcowej. W trakcie kadencji powrócił do PSL „Piast”, w Sejmie zasiadał także w komisjach: oświatowej, spraw zagranicznych i wojskowych.

Po wyborach w 1922r. M. Rataj ponownie wszedł do Sejmu (I kadencji) i na drugim posiedzeniu, 1 grudnia, został wybrany na marszałka Sejmu. W stosunkowo krótkim czasie Maciej Rataj okazał się sprawnym organizatorem prac Sejmu, zaskarbiając sobie powszechny szacunek większości składu izby. Gdy pod koniec 1923r. ustępował drugi rząd Wincentego Witosa, marszałek izby również postanowił podać się do dymisji. Nie została ona jednak przyjęta przez większość sejmową.

W 1928r. uzyskał mandat posła na Sejm II kadencji. Został upoważniony przez PSL „Piast” do rozpoczęcia rozmów z PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwem Chłopskim w sprawie zjednoczenia tych ugrupowań. W grudniu 1928r. utworzono Parlamentarny Klub Posłów i Senatorów Chłopskich, a w 1931r. powstało Stronnictwo Ludowe. Maciej Rataj wszedł w skład Naczelnego Komitetu Wykonawczego nowego ugrupowania, został także redaktorem naczelnym organu prasowego partii – Zielonego Sztandaru. W 1934r. został posłem na Sejm III kadencji. W kwietniu 1936r. powołano go na stanowisko prezesa Naczelnego Komitetu Wykonawczego Stronnictwa.

W listopadzie 1939r. został aresztowany przez gestapo. Po trzech miesiącach został zwolniony z powodu braku dowodów na prowadzenie przez niego antyniemieckiej działalności. Ponownie podjął działalność konspiracyjną, odrzucając propozycje wyjazdu z kraju. Został ponownie aresztowany w 1940r. Zamordowany przez Niemców w ramach akcji AB, mającej na celu eksterminację polskiej inteligencji. Zginął 21 czerwca 1940, rozstrzelany w masowej egzekucji w Palmirach.

1. Order Orła Białego – pośmiertnie (2018) – jako wyraz najwyższego szacunku wobec znamienitych zasług poniesionych dla chwały, dobra i pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, z okazji Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej;
2. Order Krzyża Grunwaldu I klasy – pośmiertnie (1946);
3. Medal Zwycięstwa i Wolności (1945);
4. Order Piusa IX (Stolica Apostolska, 1925);
5. Krzyż Wolności I klasy (Estonia);
6. Krzyż Niepodległości Polski Podziemnej z Mieczami (1954).